JETP hỗ trợ phát triển các Trung tâm năng lượng tái tạo tại Việt Nam

JETP hỗ trợ phát triển các Trung tâm năng lượng tái tạo tại Việt Nam – Tập trung vào điện gió ngoài khơi

Theo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (gọi tắt là Quy hoạch điện VIII), Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng các Trung tâm công nghiệp, dịch vụ năng lượng tái tạo (Trung tâm NLTT). Những trung tâm này sẽ là nơi hội tụ của nhiều hoạt động then chốt, bao gồm: sản xuất điện từ các nguồn năng lượng tái tạo, sản xuất các thiết bị năng lượng tái tạo, sản xuất hydrogen xanh, phát triển cơ sở hạ tầng logistics phục vụ ngành điện gió ngoài khơi, cung cấp các dịch vụ bổ trợ cần thiết, hình thành các khu công nghiệp xanh, cũng như đẩy mạnh nghiên cứu & phát triển (R&D) và đào tạo nguồn nhân lực.

Để hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược này, Bộ Công Thương đã thành lập một Nhóm công tác vào tháng 9/2024, trong khuôn khổ Quan hệ Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP). Nhóm công tác này do Cục Điện lực và Đại sứ quán Đức đồng chủ trì, với nhiệm vụ thúc đẩy công tác quy hoạch chiến lược và phát triển các Trung tâm NLTT.

Là bước đi khởi đầu quan trọng, Chương trình Hỗ trợ Năng lượng (ESP) của GIZ đã thực hiện một nghiên cứu khảo sát các mô hình trung tâm NLTT hiện có trên thế giới, nhằm cung cấp thông tin tham khảo cho Việt Nam. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các địa điểm phù hợp để hình thành các Trung tâm NLTT, các cấu phần chính của một Trung tâm NLTT, và khung chính sách cần thiết để hỗ trợ phát triển những trung tâm này.

Với sự tham vấn chặt chẽ từ Cục Điện lực/Bộ Công Thương, Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), nghiên cứu đặc biệt chú trọng tới việc nội địa hóa chuỗi giá trị điện gió ngoài khơi. Đây được xem là động lực then chốt để xây dựng nên những Trung tâm NLTT mạnh mẽ và bền vững tại Việt Nam.

Những điểm nổi bật từ cuộc họp Nhóm công tác ngày 11/6/2025:

Khơi dậy tiềm năng Trung tâm NLTT, với điện gió ngoài khơi là trụ cột

Với tiềm năng kỹ thuật lên tới 600 GW, Việt Nam đang dẫn đầu khu vực ASEAN về điện gió ngoài khơi.
Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng: đạt 17 GW vào năm 2035, 139 GW vào năm 2050 và 240 GW phục vụ sản xuất hydrogen xanh vào năm 2050.
Điện gió ngoài khơi không chỉ có tiềm năng tạo ra việc làm bền vững mà còn góp phần gia tăng giá trị quốc gia, đồng thời tận dụng hiệu quả cơ sở hạ tầng sẵn có của ngành dầu khí.

Áp dụng quy hoạch toàn diện dựa trên các đặc trưng của Trung tâm NLTT

Các Trung tâm NLTT được thiết kế như những hệ sinh thái công nghiệp cấp vùng, tích hợp nhiều yếu tố:

Sản xuất các thiết bị NLTT quy mô lớn, đặc biệt tại các cảng biển để phục vụ ngành điện gió ngoài khơi.
Sản xuất điện (như kết hợp điện mặt trời và hệ thống lưu trữ, hoặc các trang trại điện gió) để cung cấp cho các ngành công nghiệp lân cận (thông qua cơ chế Hợp đồng mua bán điện trực tiếp – DPPA).
Các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu & phát triển (R&D), phù hợp với nhu cầu phát triển của từng địa phương.
Các chính sách công nghiệp nhằm thu hút đầu tư vào khu vực.

Phát triển theo cụm vùng thay vì đơn lẻ một địa điểm

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy ngành sản xuất NLTT hiếm khi tập trung tại một điểm duy nhất. Thay vào đó, các Trung tâm NLTT thành công thường phát triển dưới dạng cụm công nghiệp linh hoạt theo vùng. Trong các cụm này, các nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM) đóng vai trò trung tâm, và các nhà cung cấp cấp 2, cấp 3 sẽ phát triển một cách tự nhiên, tạo nên một chuỗi giá trị vững chắc.

Vươn ra toàn cầu bằng chính thế mạnh nội địa

Việt Nam cần tham gia vào chuỗi giá trị điện gió ngoài khơi toàn cầu, thay vì cố gắng sao chép toàn bộ mô hình của các nước khác.
Tập trung khai thác những phân khúc mà Việt Nam có lợi thế cạnh tranh.
Đảm bảo cung cấp điện tái tạo cho các ngành công nghiệp hướng tới xuất khẩu, giúp họ đáp ứng các tiêu chuẩn carbon quốc tế.

Những hành động chính sách quyết định thành công

Áp dụng các chính sách công nghiệp hiệu quả (như các đặc khu kinh tế, ưu đãi thuế, hỗ trợ lưới điện) nhằm thu hút đầu tư.
Đảm bảo một danh mục dự án ổn định và dài hạn, tạo cơ sở vững chắc cho các cam kết đầu tư vào sản xuất.
Lập quy hoạch linh hoạt – Các Trung tâm NLTT phát triển hiệu quả nhất khi được thiết kế dưới dạng cụm vùng thay vì mô hình tập trung đơn lẻ.

Ông Tăng Thế Hùng, Phó Cục trưởng Cục Điện lực cho biết: “Đây là nghiên cứu ban đầu, giúp chúng ta định hình lộ trình phía trước. Cục Điện lực sẽ tiếp tục phối hợp với GIZ để thu thập thêm ý kiến đóng góp từ các bên liên quan và hoàn thiện báo cáo. Sau khi có báo cáo hoàn chỉnh, chúng tôi sẽ trình Chính phủ và đề xuất các chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy sự phát triển của các Trung tâm NLTT.”